Tranh “Đám cưới chuột” và “Lão thử thú thân” là hai bức tranh nổi tiếng được so sánh nhiều nhất. Mặc dù chúng có nhiều điểm giống nhau về tên gọi, bố cục và nhân vật, nhưng sâu bên trong, ta sẽ nhận ra những khác biệt ở chiều sâu văn hóa dân gian Việt Nam.
Đám cưới chuột: Truyền cảm hứng từ truyện dân gian Việt
Kiều Thạch đã chú ý đến truyện dân gian Việt Nam, đó cũng là nguồn cảm hứng cho tranh “Đám cưới chuột”. Truyện dân gian Trung Quốc kể về một gia đình chuột mong được gả con gái cho một chàng rể mạnh nhất. Câu chuyện này đã được lấy cảm hứng từ ngụ ngôn Ấn Độ cổ đại. Thật trớ trêu khi nhà chuột lại chọn gả cho mèo.
Tranh “Đám cưới chuột” của Đông Hồ và Hàng Trống đều mang giá trị nhân văn. Thân phận nhỏ nhoi của đám chuột trong câu chuyện vẫn làm xúc động với vần thơ, nhạc và những đường nét sắc màu trong nghệ thuật Đương đại ngày nay.
Nét độc đáo trong tranh đám cưới chuột
Nghệ sĩ Kù Kao Khải đã tạo ra một tác phẩm điêu khắc mang tên “Đám cưới chuột”. Trong tác phẩm này, hàng chục con chuột đang cầm con cá như là vật phòng thân thế mạng, không phải là tặng phẩm trong ngày cưới. Điểm đặc biệt của tác phẩm là bốn con mèo án ngữ trên nóc phòng tân hôn của đôi cô dâu chú rể chuột. Tác phẩm này mang đến không khí đầy âu lo trong ngày cưới.
Bức tranh “Lão thử thú thân” của làng tranh Than Đầu ở Thiệu Dương, Hồ Nam cũng là một ngoại lệ. Bức tranh này không liên quan gì đến đám cưới của nhà chuột. Thật trớ trêu, nó chế nhạo những con chuột đáng thương. Ngược lại, trong nghệ thuật đương đại Việt Nam, con người nghèo thấp cổ bé luôn được cảm thông và bênh vực.
Đám cưới chuột: Sự khác biệt quan trọng
Sự khác biệt quan trọng giữa tranh “Đám cưới chuột” và “Lão thử thú thân” nằm ở cách tiếp cận văn hóa. Ở Trung Quốc, chuột là vật phục vụ cho mèo, trong khi ở Việt Nam, chuột là chú rể trong đám cưới. Sự khác biệt này đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật xuất sắc trong nghệ thuật đương đại Việt Nam.
Tranh “Đám cưới chuột” và “Lão thử thú thân” đã làm nổi bật sự khác biệt và giá trị văn hóa Việt. Đây là những tác phẩm vượt thời gian, luôn có sức hút đối với khán giả. Nghệ thuật đương đại Việt Nam cũng không ngừng lấy cảm hứng từ tranh “Đám cưới chuột” để tạo nên những tác phẩm độc đáo.
Tham khảo:
- Maurice Durand, Imagerie Populaire Vietnamienne, École Français d’Extrême-Orient, Paris 1960
- Nguyễn Bá Vân-Chu Quang Trứ, Tranh dân gian Việt Nam, NXB Văn Hóa,1984
- Bùi Văn Cường-Nguyễn Tế Nhị, Khảo sát văn hóa truyền thống Liễu Đôi, NXB KHXH, Hà Nội, 1982
- Trang Thanh Hiền, Tranh Tết nét tinh hoa truyền thống Việt, NXB Thế giới, 2019
- Nguyễn Dư – Ngày Tết, thử bàn về một tấm tranh Tết
