Tàu thám hiểm Sao Hỏa Sojourner khi vừa hạ cánh trên Sao Hỏa vào ngày 4/7/1997 (Ảnh: NASA).
Cách đây tròn 25 năm, vào ngày 4/7/1997, sứ mệnh Pathfinder của NASA đã đưa tàu thám hiểm sao Hỏa đầu tiên, được gọi là Sojourner vượt qua hành trình 120 triệu dặm, kéo dài 7 tháng, để có được những “bước đi” đầu tiên trên bề mặt Hành tinh Đỏ.
Pathfinder được coi là sứ mệnh đầu tiên của NASA chạm đến được Sao Hỏa kể từ 2 sứ mệnh Viking 1 và Viking 2 được triển khai vào giữa những năm 1970. Thành công của nó đã giúp mở đường cho một loạt các cuộc khai phá hành tinh Đỏ của các tàu thám hiểm sau này.
Tàu Sojourner khi ấy đã dành gần 4 tháng – gấp 12 lần so với thời gian tiêu chuẩn, để làm việc trên Sao Hỏa. Trong suốt quá trình hoạt động, tàu phân tích các mẫu đất đá và cấu tạo địa chất của chúng, rồi chuyển kết quả đến Trái Đất.
Tàu thám hiểm Sojourner nặng 11,3 kg đã di chuyển quãng đường khoảng 100 mét trong 83 ngày trên Hành tinh Đỏ vào năm 1997 (Ảnh: NASA).
Với những mẫu nghiên cứu sơ khai này, người ta đã biết được rằng Sao Hỏa là nơi có khả năng sinh sống được. Các hình ảnh của tàu đổ bộ và tàu thám hiểm đã thu về hơn 200 triệu lượt truy cập trên Internet dù lúc ấy mạng này vẫn còn ít phổ biến, tạo ra một kỷ lục về lưu lượng truy cập vào thời điểm đó.
“Kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy Sao Hỏa đã từng tồn tại môi trường ấm và ẩm ướt, với nước tồn tại ở trạng thái lỏng và bầu khí quyển đậm đặc”, phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA (JPL) ở California cho biết.
Tính đến khi ngừng hoạt động, tàu Sojourner đã di chuyển được tổng cộng 100 mét, gửi về rất nhiều thông tin về các thành phần hóa học của đất và đá trong khu vực. Ngoài ra, gần 10.000 hình ảnh phong cảnh sao Hỏa đã được chụp lại.
Tàu Sojourner cũng đóng vai trò quan trọng, khi là tiền đề cho những robot chạy bằng năng lượng mặt trời và năng lượng hạt nhân về sau này của NASA, điển hình là Curiosity hay Perseverance.
Hình ảnh về 3 thế hệ tàu thám hiểm Sao Hỏa được phát triển tại Phòng thí nghiệm Lực đẩy Phản lực của NASA (Ảnh: NASA / JPL-Caltech).
Sau 25 năm, NASA vẫn xem sứ mệnh Pathfinder là “ngọn cờ đầu” trong việc thu hút sự quan tâm công chúng và các nhà đầu tư tới các dự án ngoài không gian. Elon Musk, CEO SpaceX cũng từng cho biết ông đã được truyền cảm hứng mạnh mẽ từ các sứ mệnh của NASA, và dẫn tới quyết định sẽ đưa con người đặt chân lên Sao Hỏa.
Rõ ràng, mặc dù sứ mệnh trị giá 264 triệu USD của NASA ban đầu chỉ là một màn “trình diễn công nghệ”, nhưng kỳ thực nó đã giúp mở ra một kỷ nguyên mới của những nỗ lực khám phá Sao Hỏa và du hành không gian của nhân loại.
Điều thú vị là tên gọi Pathfinder được NASA chọn từ một cuộc thi toàn quốc, và tác giả của nó là Valerie Ambroise, một cô bé mới chỉ 12 tuổi.
