du lịch Miền Tây vốn dĩ là một vùng đất đa dạng với những di sản văn hóa lịch sử không thể nào không kể đến. Giữa những cánh đồng lúa, những con kênh mênh mông, tỉnh Long An đã lưu giữ một ngôi nhà độc đáo mang tên “Nhà Trăm Cột”. Điều đặc biệt không chỉ nằm ở tên gọi xuất phát từ đặc tính kiến trúc (nhà có trên một trăm cây cột), mà còn ở vẻ đẹp của một ngôi nhà “ruồng” từ xứ Huế, điểm mặt trong lòng miền quê Nam Bộ.
Contents
Kỳ quan kiến trúc độc đáo Miền Tây
Nhà Trăm Cột nằm thảng nằm thẳng bên bờ sông Vàm Cỏ Đông, thuộc xã Long Hựu Đông, huyện Cần Đước, tỉnh Long An. Ngôi nhà này được xây dựng bởi ông Trần Văn Hoa, nguyên là Hương Sư của làng Long Hựu, tổng Lộc Thành Hạ, tỉnh Chợ Lớn. Dù được gọi là nhà trăm cột, nhưng sự thực ngôi nhà này có tới 120 cột, trong đó có 68 cột chính và 52 cột vuông nhỏ phụ trợ.
Ngôi nhà có kiểu chữ “Quốc”, 3 gian, 2 chái đôi, với diện tích 822m2 trong một khu vườn rộng 4.886m2. Khởi công vào năm 1901, nhà được hoàn thành vào năm 1903, và năm 1904, phần trang trí được thực hiện bởi một nhóm 15 thợ từ làng Mỹ Xuyên – nơi nổi tiếng với nghệ thuật chạm khắc mộc của Thừa Thiên – Huế. Tại đây, nhóm thợ đã sử dụng các loại gỗ quý như cẩm lai, mun để tạo ra các họa tiết tinh tế. Ngoài ra, mái ngôi được lợp ngói âm dương, nền nhà được lát gạch Tàu lục giác.
Vẻ đẹp của một ngôi nhà truyền thống
Nhà Trăm Cột được chia thành hai phần: phần trước là phần dành cho nội tự – ngoại khách, còn phần sau là phần sinh hoạt và ở. Hiện nay, phần cuối cùng đã bị tháo dỡ năm 1952, chỉ còn lại nền móng. Mặt chính của nhà hướng về phía Tây Bắc, quanh nhà có sân rộng được sử dụng để phơi lúa, bột. Hành lang, hiên và nền nhà được lát gạch Tàu, tạo nên một không gian rộng rãi và mát mẻ. Cửa chính và các cửa sổ có hình con tiện, bản gỗ.
Kiến trúc chính của Nhà Trăm Cột theo kiểu xuyên trính (còn được gọi là nhà đâm trính, nhà rường), khung sườn kiểu bát trụ, định vị theo hướng Tây – Đông, Tiền – Hậu. Bộ phận giữa trính và trổng được thiết kế theo kiểu “chày cối”, biểu trưng cho sự hòa hợp của âm dương. Đây là kiểu nhà truyền thống có khung rất chắc chắn.
Nghệ thuật điêu khắc tinh xảo
Đặc biệt, điểm đặc biệt trong trang trí của Nhà Trăm Cột là nghệ thuật điêu khắc của các nghệ nhân ngày xưa. Sự tinh tế và khéo léo của cách bố cục, các đề tài và kỹ thuật chạm khắc được thể hiện qua toàn bộ hệ thống như cột, kèo, xuyên. Các đề tài như “vân hóa long”, “tứ thời”, “bát quả” và các yếu tố của lòng Nam bộ như mãng cầu, bình bát, khế, măng cụt được thể hiện công phu trên các bao lam, khung ô hộc, vách ngăn, vách lá gió, bàn thờ, ghế nghi, bàn tròn và bàn dài, thông qua các kỹ thuật chạm lọng, chạm nổi và chạm bong kênh.
Di tích lịch sử văn hóa Quốc Gia
Những gian nội tự và ngoại khách là nơi tập trung những giá trị thẩm mỹ cao nhất của công trình này. Được thực hiện với sự tỉ mỉ và công phu, các bức hoành phi, đối liễng, sơn son, thếp vàng, cẩn ốc xa cừ đã tạo nên không gian kiến trúc trang nghiêm và tráng lệ. Vật dụng quý giá trong nhà, được làm từ gỗ quý và tuổi đời cả trăm năm, cùng với cách bày trí tinh tế, thể hiện sự tôn nghiêm và mang nội dung giáo dục đạo lý của các tông phái tôn giáo như Khổng giáo và Phật giáo.
Theo các nhà nghiên cứu, Nhà Trăm Cột thuộc kiểu thức kiến trúc của thời Nguyễn, đặc trưng phong cách Huế. Tuy nhiên, do được xây dựng theo yêu cầu của gia chủ trong bối cảnh thuộc địa Pháp, nên trang trí của ngôi nhà mang nét đặc biệt và đa dạng. Đây không chỉ là một công trình kiến trúc điêu khắc truyền thống mà còn là một phần của lịch sử và văn hóa miền Nam cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.
Với giá trị lịch sử và nghệ thuật nổi bật, Nhà Trăm Cột đã được Bộ Văn Hóa – Thông Tin xếp hạng là Di tích lịch sử – văn hóa Quốc Gia vào năm 1997. Tận hưởng hơn 120 năm lịch sử, ngôi nhà vẫn hiện hữu với những giá trị kỹ thuật điêu khắc ấn tượng, thu hút sự quan tâm của du khách khi đến với vùng đất này.
